California: Tại sao mưa nhiều nhưng sẽ khó chấm dứt hạn hán?

Một khu gia cư bị ngập nước mưa tại thị xã Planada, nội địa Trung California hôm thứ Tư, ngày 11 tháng Giêng, 2023. (Justin Sullivan/ Getty Images)

Vài tuần qua lượng mưa lên tới 30 inch (76 cm) đã trút xuống một số khu vực của California do 7 dòng sông hơi nước trong bầu khí quyển.

Tuy nhiên, vấn đề hạn hán của California  vẫn không thể giải quyết. Nguyên nhân: các cơ sở hạ tầng chưa được chuẩn bị đúng mức để thu thêm nước mưa, khôi phục đồng bằng bị lũ lụt, và tái chế nước thải.

Sông Colorado, dòng sông cung cấp nước uống cho 40 triệu người ở bảy tiểu bang vẫn còn quá ít nước vì hầu như không có cơn bão nào đến được lưu vực của sông. Trong khi đó, ngành nông nghiệp trị giá $50 tỷ Mỹ kim của California tiếp tục tiêu thụ 80% nguồn nước của tiểu bang.

Thời tiết thất thường

Khí hậu California rất thất thường, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu; khi thì trải qua nhiều đợt hạn hán và nắng nóng nghiêm trọng, lúc lại có mưa quá nhiều. Cơ sở hạ tầng giải quyết  nước của tiểu bang, hầu hết được xây dựng vào thế kỷ 20 khi dân số chỉ bằng một nửa so với 40 triệu người hiện nay, không được trang bị đầy đủ cho tình hình mới.

Vào ngày 14 tháng 12, cơ quan quản lý nước Metropolitan Water District của Nam California đã tuyên bố tình trạng hạn hán khẩn cấp cho 19 triệu người trong khu vực. Vài tuần sau, tiểu bang chìm trong nước với lũ lụt lớn.

Dù có lượng nước hơn 20 nghìn tỷ gallon (80 nghìn tỷ lít) dự kiến trút xuống, các hồ chứa chính của tiểu bang vẫn đang ở dưới mức trung bình  lịch sử. Các hồ chứa lớn nhất, tại Shasta và Oroville, vẫn ở mức 42% và 47% công suất, theo dữ liệu của tiểu bang.

Sự thiếu hụt này nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của hạn hán. Một báo cáo được công bố trên tạp chí Nature năm ngoái cho thấy từ năm 2000 đến 2021 là khoảng thời gian 22 năm khô hạn nhất đối với vùng Tây Nam của Bắc Mỹ trong ít nhất 1,200 năm.

Thiếu cơ sở hạ tầng

Cơ sở hạ tầng của tiểu bang, chính yếu là mạng kênh xi măng, thiếu khả năng thu giữ lượng nước mưa dư thừa.

Các công trình thủy lợi và kiểm soát lũ phần lớn được thiết kế để  nước thoát theo đường thẳng càng nhanh càng tốt. Những vùng đồng bằng ngâp nước sẽ mất đi nguồn nước đi theo con đường uốn khúc tự nhiên, bảo vệ các thành phố khỏi lũ lụt đồng thời giúp nạp lại tầng nước ngầm bên dưới.

Khi nhiệt độ tăng lên, băng tuyết trên núi tan chảy nhanh hơn vào mỗi mùa xuân và tiểu bang thiếu nơi lưu trữ dòng nước này.

Thống Đốc Gavin Newsom của California có kế hoạch tăng cường chi tiêu cho cơ sở hạ tầng, gồm $8.6 tỷ dành cho việc quản lý hạn hán và lũ lụt vào năm tới. Có thêm hàng tỷ đô la khác theo luật cơ sở hạ tầng của Hoa Kỳ do Tổng Thống Joe Biden ký vào năm 2021. Nhưng cho đến khi số tiền đó được dùng cho các dự án, lượng nước mưa dư thừa sẽ tiếp tục chảy ra Thái Bình Dương.

Sông Colorado đang căng thẳng

Có hai nguồn nước cung cấp cho miền Nam California khô hạn: miền Bắc California  đem nước cho miền Nam theo các hệ thống vận chuyển khổng lồ của tiểu bang và liên bang; và sông Colorado. Theo một thỏa thuận đã có  hàng thế kỷ, nước sông Colorado được cấp cho bảy tiểu bang Arizona, California, Colorado, Nevada, New Mexico, Utah và Wyoming, trong đó California nhận phần lớn nhất.

Nhưng thỏa thuận đã cho đi nhiều nước hơn dòng sông hiện có thể cung cấp. Lưu vực sông Colorado hiện phải chịu cơn hạn hán mà các dòng sông trong khí quyển không giúp được gì, sông Colorado bị tận dụng nhiều hơn là thiếu lượng mưa.

Cơ Quang Phục Hồi Hoa Kỳ (U.S. Bureau of Reclamation) đã cảnh cáo bảy tiểu bang trong hiệp ước này- rằng họ phải đàm phán một thỏa thuận mới để giảm mức tiêu thụ từ 15% đến 30% trước ngày 31 tháng 1, nếu không thì sẽ phải bị những cắt giảm bắt buộc do chính phủ liên bang áp đặt.