Canh khổ qua nhồi thịt

(Hình: Thư Viện Ẩm Thực)

Bài TOM

Qua mốc 23 tháng 10 âm lịch, nghĩa là vượt qua khỏi cái ách “Ông tha mà bà chẳng tha/ Làm thêm cái lụt hăm ba tháng mười” thì nhà nông bắt đầu mùa vỡ đất, xuống đồng. Với nhà nông, sau ba tháng đông lạnh, mọi thứ tưởng chừng như đóng băng, vỡ đất, hành động ấy không chỉ đơn thuần là khai vụ, chuẩn bị cho mùa màng mới, mà là động thái tâm linh, vỡ đất như xốc lại mọi hành động và tâm thức đã trở nên trì trệ sau mùa ngủ đông. Vỡ đất là một hành động ký thác hi vọng, cho dù mùa trồng rau hoa quả Tết là một nỗi ê chề về giá cả, nhưng người ta vẫn cứ vỡ đất, vẫn cứ tin yêu, hi vọng…

Và, không phải ngẫu nhiên mà cứ đến mùa vỡ đất, người ta nghĩ ngay đến việc ươm những hạt khổ qua xuống đất, cho dù vụ chính của gia đình có thể là trồng hoa, trồng cà, trồng bù ngót hoặc trồng các loại xà lách, ngò, cúc tần… người ta vẫn ưu tiên một khoảng đất để trồng một giàn khổ qua nho nhỏ. Một phần vì đây là loại trái cây có vị mát, giúp làm sạch can phế sau một mùa đông uống rượu, ăn mặn để chống lạnh. 

Ngoài ý nghĩa này, việc trồng khổ qua còn mang ý hướng cầu may, người ta muốn trồng cái cây khổ qua, để mọi cái khổ qua đi, mọi vất vả khép lại, để sang năm mới mọi thứ được hanh thông, niềm vui, may mắn, hạnh phúc lại đến. 

Có thể nói món ăn chế biến từ trái khổ qua, cho dù có giỏi nấu kiểu gì cũng không thể bỏ hết vị đắng được. Cái hay của món khổ qua nằm ở vị đắng, mà cái đắng của nó lại khiến cho mọi món nấu cùng trở nên ngọt, thanh, mát khác thường.

Nói tới món khổ qua, chắc cũng có chừng mười món biến tấu, từ khổ qua xào trứng, khổ qua trộn trứng (tức khổ qua xắt lát mỏng y hệt như khổ qua xào trứng, nhưng ở đây cho muối bột vào, bóp đều cho ra bớt nước đắng, sau đó vắt ráo, rửa nước sôi để nguội, lại vắt cho bớt vị mặn, nếm vào vừa miệng thì cho tôm, thịt, rau thơm vào trộn đều, sau đó cho thêm chút xíu dầu phụng phi hành tỏi và đậu phụng rang giã dập vào trộn đều… Có thể nói rằng đây cũng là món thú vị với khổ qua), rồi canh khổ qua thịt bò, canh khổ qua cá chuồn, canh khổ qua thịt hầm… Nhưng, có vẻ như khổ qua nhồi thịt là món thú vị nhất.

Hầu hết các đám giỗ và các mâm cúng đầu năm, cúng gia tiên ở Quảng Nam nói riêng và miền Trung nói chung đều có món khổ qua nhồi thịt bằm, bát canh khổ qua tuy đơn giản, rẻ tiền hơn so với các món khác nhưng lại chứa cái hồn xứ sở, cái tình đất tình người, nên món đơn sơ nhưng lại chiếm vị trí trung tâm, làm điểm nhấn trên mâm cơm. Và cái thú vui mỗi người trong bàn ăn cầm muỗng chẻ một miếng khổ qua, múc một chút nước cho vào chén gọi là ăn lấy thảo, lấy cái tình (cho dù có nhiều chăng nữa thì bát canh đầu tiên luôn được ăn theo cách này). 

Món canh khổ qua nhồi thịt bằm dễ nấu, dễ ăn, cũng đơn giản thôi! Đầu tiên là chọn những trái khổ qua còn tươi, xanh, không quá già mà cũng không quá non. Nếu quý vị thích ăn nguyên trái thì bổ dọc theo chiều dài của trái rồi bỏ ruột, cạo sạch phần vỏ trắng bên trong, còn quý vị nào thích ăn từng phần nhỏ thì cắt trái khổ qua thành từng khoanh, mỗi khoanh dày khoảng 3cm, rồi cũng bỏ phần ruột, cạo sạch, rửa, để ráo.

Việc bây giờ là băm một ít thịt vai, nấm mèo, bún tàu thêm tiêu, hành, một chút muối, chút xíu đường, một vài củ tỏi giã nhuyễn và trộn đều, ướp cho thịt ngấm gia vị. Trong thời gian này, quý vị bắt một nồi nước sôi, thả khổ qua vào chần sơ trong khoảng 5 phút để loại bớt vị đắng, sau đó vớt ra, để ráo, rồi bắt đầu nhồi thịt băm đã ướp sẵn vào. 

Nếu quý vị nấu nguyên trái thì dùng lá hành đã nhúng nước sôi để bó chặt trái khổ qua lại. Việc bây giờ chỉ là bắt một nồi nước khác, đợi nước sôi thì thả khổ qua đã nhồi thịt vào, hầm lửa nhỏ thêm khoảng 30 phút, sau đó nêm nếm gia vị cho vừa ăn và tắt bếp, vậy là đã có món canh khổ qua nhồi thịt thơm ngon sẵn sàng cho bữa ăn!

Chúc quý vị có một bữa ăn vui vẻ bên gia đình và bè bạn!