Hiểu thêm về bệnh SAD - Bệnh rối loạn cảm xúc theo mùa

Ảnh minh họa (Photo by Nik Shuliahin on Unsplash)

Có hàng triệu người Mỹ mắc chứng bệnh này. Họ thường có các cơn trầm cảm bắt đầu vào mùa thu và giảm dần vào mùa xuân hoặc mùa hè. Họ dễ cảm thấy hoảng loạn, sợ hãi, lo lắng và kinh hoàng.

Việc đổi giờ mới đây có thể là tác nhân gây ra chứng SAD ở một số người. Có một dạng SAD nhẹ hơn được các chuyên gia y tế công nhận và cũng có một dạng trầm cảm theo mùa xảy ra vào mùa hè.

Năm 1984, SAD lần đầu tiên được mô tả và đặt tên do BS Norman Rosenthal, khi đó là nhà nghiên cứu tại Viện Y tế Quốc gia.

Nguyên nhân gây ra rối loạn cảm xúc theo mùa

Các nhà khoa học đang tìm hiểu cách các tế bào chuyên biệt trong mắt biến phần sóng xanh của quang phổ ánh sáng thành các tín hiệu thần kinh ảnh hưởng đến tâm trạng và sự tỉnh táo.

Ánh sáng mặt trời chứa đầy ánh sáng xanh, vì vậy khi các tế bào hấp thụ ánh sáng này, các trung tâm về tỉnh thức của não sẽ được kích hoạt và chúng ta cảm thấy tỉnh táo và có thể hạnh phúc hơn.

Nhà nghiên cứu Kathryn Roecklein tại Đại học Pittsburgh đã thử nghiệm những người bị và không bị SAD để xem mắt họ phản ứng thế nào với ánh sáng xanh. Nhìn chung, những người bị SAD ít nhạy cảm với ánh sáng xanh hơn những người khác, đặc biệt là trong những tháng mùa đông. Vào mùa đông, khi mức độ ánh sáng giảm xuống, kết hợp với độ nhạy thấp hơn, có thể thành quá thấp để cơ thể hoạt động tốt, dẫn đến trầm cảm.

Môt người bị SAD cho biết phải dành cả mùa hè để tìm cách đối phó với chứng trầm cảm mùa đông. Bà cho biết: "Mọi thứ diễn ra như chiếc đồng hồ. Ánh sáng mặt trời yếu đi. Ngày kết thúc lúc 4:45 và đột nhiên tâm trạng của tôi trở nên xấu tệ".

Trị liệu bằng ánh sáng có hiệu quả không?

BS Paul Desan thuộc Phòng nghiên cứu trầm cảm mùa đông của Đại học Yale cho biết nhiều người mắc chứng SAD có kết quả tốt với liệu pháp ánh sáng.

Desan cho biết: "Khi chúng tôi cho bệnh nhân tiếp xúc với ánh sáng mạnh trong khoảng nửa giờ mỗi sáng, phần lớn bệnh nhân sẽ giảm bệnh đáng kể. Chúng tôi nhiều khi không cần dùng thuốc".

Liệu pháp này bao gồm các thiết bị phát ra ánh sáng mạnh hơn khoảng 20 lần so với ánh sáng thông thường trong nhà.

Nghiên cứu cho thấy nên sử dụng đèn có độ sáng khoảng 10.000 lux. Cần sử dụng đèn trong 30 phút mỗi sáng. Desan cho biết liệu pháp này không chỉ có thể giúp những người mắc chứng SAD mà còn giúp những người bị chứng trầm cảm mùa đông nhẹ.

Đèn đặc biệt có giá từ $70 đến $400 đô la. Cần phải chọn kỹ vì một số sản phẩm có thể không đủ sáng để có tác dụng nhiều. Yale đã thử nghiệm các sản phẩm và đưa ra danh sách các khuyến nghị, và Trung tâm Trị liệu Môi trường phi lợi nhuận có hướng dẫn cho người tiêu dùng về cách chọn đèn. Nếu bác sĩ chẩn đoán bạn mắc SAD, cần hỏi công ty bảo hiểm của bạn có trả cho chi phí mua đèn không.

Liệu pháp trò chuyện hoặc thuốc

Thuốc chống trầm cảm là phương pháp điều trị đầu tiên cho SAD, cùng với liệu pháp ánh sáng. Các bác sĩ cũng khuyên nên duy trì lịch trình ngủ đều đặn và đi bộ bên ngoài, ngay cả vào những ngày nhiều mây.

Lợi ích của liệu pháp ánh sáng có thể mất dần khi ngừng sử dụng. Một loại liệu pháp trò chuyện - liệu pháp hành vi nhận thức, hay CBT - đã được chứng minh là có tác dụng lâu dài hơn, nhà nghiên cứu Kelly Rohan của Đại học Vermont cho biết. CBT bao gồm làm việc với một nhà trị liệu để xác định và thay đổi những suy nghĩ không hữu ích.

Rohan cho biết "Một suy nghĩ rất phổ biến mà mọi người có là 'Tôi ghét mùa đông'. Hãy diễn đạt lại thành một câu đơn giản như ‘Tôi thích mùa hè hơn mùa đông’. Đó là một tuyên bố thực tế có tác động trung lập đến tâm trạng”.

Làm việc với một nhà trị liệu có thể giúp mọi người thực hiện những bước nhỏ để vui vẻ trở lại. Hãy thử các hoạt động không đòi hỏi nhiều công sức nhưng thú vị để thoát khỏi buồn chán theo mùa, có thể đơn giản như gặp gỡ một người bạn để uống cà phê.
Những cách khác

Một số người bị SAD đã tìm ra những mẹo hiệu quả với họ - mặc dù có thể không có nhiều bằng chứng khoa học hỗ trợ. Đó là tắm nước nóng xen kẽ với tắm nước lạnh. Hoặc trổng một vườn hoa để thấy rõ mùa xuân đang đến sau mùa đông và mùa đông không kéo dài mãi mãi.

TH