Lại nói về đất vườn nâng

Thursday, 16/01/2014 - 09:53:45

Sau một thời gian dài nói về cách chế compost, tức là chất vàng đen quí giá trong đất, hôm nay chúng ta thử quay nhìn lại ngôi vườn của mình xem sao. Xin nhớ đây là vườn nâng, ngôi vườn của những người chỉ có ngón tay a-ma-tưa nhưng lại muốn thâu hoạch lớn như những nhà vườn chuyên nghiệp.

Vũ Hằng

Chỉ trong một khung đất nhỏ của vườn nâng mà có thể trồng được 4 cây cà chua, 5 cây ớt chuông, và cả một dây bí rợ nữa. Bây giờ tất cả còn nhỏ, nhưng chỉ 3 tuần sau là xum xuê rồi

Sau một thời gian dài nói về cách chế compost, tức là chất vàng đen quí giá trong đất, hôm nay chúng ta thử quay nhìn lại ngôi vườn của mình xem sao. Xin nhớ đây là vườn nâng, ngôi vườn của những người chỉ có ngón tay a-ma-tưa nhưng lại muốn thâu hoạch lớn như những nhà vườn chuyên nghiệp. Thực vậy, chỉ với một khung vườn nhỏ chúng ta vẫn có thể thâu hoạch đủ mọi thành quả của thiên nhiên miễn là đất trồng phải thật tốt mà trong đó “vàng đen” là một thành phần quan trọng, nhưng không là tất cả.

Chúng ta cũng đã nói nhiều về vườn nâng trước đây, nên hôm nay, em chỉ xin tóm tắt đôi hàng: Một trong những kỹ thuật dựng vườn rất phổ thông đối với dân Mỹ là Square Foot Gardens. Cụ thể, đó là những khung vườn hình vuông, quây bằng thanh gỗ, rộng 4 feet, dài 4 feet, cao 6 inches (hoặc 8 inches). Với một khung vườn như vậy, chúng ta cần một lượng đất là 8 cubic feet. Giả sử bạn có tới 3 khung vườn, thì tổng số đất cần dùng là 24 cubic feet.

Ba thành phần đất vườn

Vì vườn nâng không cần nhiều đất, chúng ta có thể đầu tư công sức để kiếm thứ đất thật tốt. Nói về đất tốt, ông Mel Bartholomew, tác giả sách Square Foot Gardening, cho rằng cần phải có 3 thành phần sau đây, mỗi thành phần chiếm 8 cubic feet:

- 1/3 compost, tức vàng đen. Trong lần “làm đất” đầu tiên, compost chỉ chiếm 1/3, ngang bằng với 2 thành phần còn lại. Nhưng về lâu dài, vàng đen sẽ là thành phần được sử dụng nhiều nhất, như bạn sẽ thấy sau này, nên có thể nói là tốn kém nhất. Nhưng vàng đen lại là thứ có thể chế lấy tại nhà, như chúng ta đã nói trong thời gian qua, và đây mới là thứ vàng đen tốt nhất. Tuy nhiên, nếu không có điều kiện chế vàng đen tại nhà và phải tìm mua ngoài cửa hàng, thì bạn phải có compost với ít nhất 5 thành phần cấu tạo.

- 1/3 Peat Moss: Đây là thứ “rêu ngàn năm”, ngàn năm thật chứ không phải chỉ là tên gọi quảng cáo. Là bởi vì, để trở thành Peat Moss, các nhà khoa học cho biết, cây cỏ phải được chôn vùi và thoái hóa trong lòng đất suốt 3000 năm, hiện tại người ta mới chỉ khám phá được Peat Moss tại các vùng đầm lầy Bắc Mỹ (Hoa Kỳ và Canada) mà thôi. Nói thật với bạn, Hằng không thể quan niệm được ba ngàn năm là bao lâu, bởi vì nghe bất cứ cái gì vượt quá con số 100 năm là em chóng mặt xây xẩm rồi. Chỉ cần biết rằng Peat Moss tuy rất quí nhưng vẫn có thể mua được tại các vườn cây Home Depot, Lowes, Walmart, Target, Kmart…. mà giá không đắt lắm, vậy là yên tâm. Với 3 khung vườn, chúng ta cần một lượng Peat Moss là 8 cubic feet.

- 1/3 Vermiculite: Cũng cần 8 cubic feet cho 3 khung vườn. Đây là bột đá thiên nhiên chế biến từ hầm mỏ, được bán ra theo 3 bậc: Hạt thô (coarse), hạt trung bình (medium) và hạt nhuyễn (fine). Thứ thích hợp nhất cho vườn cây của chúng ta là Vermiculite hạt thô (coarse vermiculite). Nói chung, Vermiculite không hiếm bằng Peat Moss, nhưng lại khó mua. Là vì, sau khi các nhà khoa học phát giác ra một số hầm mỏ có chứa Asbestos là một chất có thể gây ung thư, các cửa hàng đã ngưng không bán nữa. Mặc dầu chuyện đó xảy ra nhiều năm trước và đến nay, nhà chức trách đã xác minh là bột Vermiculite bán trên thị trường hoàn toàn không có chất gây ung thư, nhưng những tiếng ì xèo ngày xưa vẫn làm cho Vermiculite khan hiếm và trở nên đắt giá, thậm chí còn đắt hơn cả Peat Moss nữa. Hằng nói trước như vậy để nếu bạn có nghe chuyện đó sau này, xin đừng e ngại.

Tìm được 3 thứ đó mang về nhà, mình đổ ra một tấm bạt lớn để hòa trộn. Tấm bạt phải đủ rộng để có thể chứa được tổng cộng 24 cubic feet (3 thành phần, mỗi thành phần 8 cubic feet). Nên nhớ rằng, sản phẩm của chúng ta vốn có nhiều bụi, nên cần phải làm ngoài trời vào một ngày không có gió.

Sau khi trộn đều bằng cách túm 2 đầu bạt gấp qua gấp lại… chúng ta có thể xịt một chút nước để đất dịu lại, khỏi làm tung bụi trước khi cho vào khung vườn.

Sao? Bạn thấy thế nào? Có phiền phức quá không? Thực ra, cái khó duy nhất là làm quen với những tên gọi mới như compost, peat moss và vermiculite…. Công việc thứ hai là pha trộn chúng với nhau. Vậy thôi, chứ không có gì khó. Bạn thử đi, làm một chút cũng vui lắm mà lại ra vẻ một nhà khoa học nữa.

Đất vườn ‘dọn’ sẵn

Tuy nhiên, nếu bạn không thích pha chế như vậy thì Hằng lại xin mách một mẹo khác: Cứ việc mua ngay một bao đất “dọn sẵn” nghĩa là đã hòa trộn đủ thành phần theo tỷ lệ trên đây. Còn có một thứ sản phẩm như vậy sao? Có đấy. Ông Cả Đẫn nhà em đã đi lùng kiếm khắp nơi, và tìm thấy đất vườn nâng đúng theo công thức của kỹ sư Mel Bartholomew ít nhất ở 2 địa điểm sau:

- Home Depot: Bán với nhãn hiệu Square Foot Garden Potting Soil Mix, một bao $9.00, chứa 1.5 cubic feet. Nếu cần 24 cubic feet cho ba khung vườn nâng, bạn có thể mua 16 bao, tốn phí $144.00. Đáng tiếc, ở Little Saigon, Quận Cam thì Hằng lại không thấy có cửa hàng Home Depot nào bán. Tuy nhiên, bạn có thể gọi để họ “ship” đến với cước phí $10 một bao, nâng tổng số lên $294.00.

- Lowes: Cũng bán dưới nhãn hiệu Square Foot Garden Potting Soil Mix, nhưng cách trình bày bao bì hơi khác (xem hình). Một bao giá $9.00, chứa $1.25 cubic feet. Nếu cần 24 cubic feet, chúng ta phải mua gần 20 bao, tốn phí $180.00. Giá đơn vị tuy có hơi đắt hơn, nhưng người Little Saigon lại may mắn vì có thể đến tận nơi chở về, không phải trả thêm $10 tiền shipping cho một bao.

Chắc hẳn không ai không so đo khi phải bỏ ra một lúc vài trăm đồng để mua đất. Nhưng sự tốn kém chỉ đáng kể ở lần đầu, qua mùa sau đỡ hơn rất nhiều: Mình chỉ cần tăng cường thêm “vàng đen”, là thứ chúng ta chế được ở nhà. Ấy là chưa kể, nghĩ đến thành quả của vườn nâng, hẳn rằng sẽ không còn ai so đo nữa: Không lâu la gì đâu, chỉ cần 2, 3 tuần sau thôi là chúng ta có thể nhìn thấy một thiên nhiên xanh tốt, mơn mởn đầy hứa hẹn bên hiên nhà rồi.

Vuhang231@yahoo.com

Viết bình luận đầu tiên