Mỹ báo trước cho Nga biết chuyến thăm bất ngờ của ông Biden tại Kyiv

Tổng Thống Joe Biden đang đi cùng Tổng Thống Volodymyr Zelensky của Ukraine tại Thánh Đường Vòm Vàng St. Michael trong chuyến thăm bất ngờ đến thủ đô Kyiv sang thứ Hai, ngày 20 tháng Hai, 2023. Tổng Thống Hoa Kỳ đã hứa hẹn tăng cường viện trợ vũ khí cho Ukraine để đối phó cuộc xâm lăng của Nga đang gia tăng trở lại trong mùa xuân. (Evan Vucci/ Pool/ AFP via Getty Images)

Chuyến viếng thăm Kyiv bất ngờ của Tổng Thống Joe Biden hôm thứ Hai, đúng ngày lễ Tổng Thống Hoa Kỳ, được mô tả giống như một phi vụ thám thính tối mật. Tổng Thống rời Tòa Bạch Ốc vào khoảng 3:30 sáng Chủ Nhật. Lần này, ông không di chuyển bằng máy bay Air Force One. Thay vào đó là chiếc C-32, một chiếc phi cơ Boeing 757 đã được sửa đổi, thường được sử dụng cho các chuyến đi nội địa đến các sân bay nhỏ.

Ông Biden bí mật lên máy bay này, ký hiệu là “SAM060,” một cái tên dành cho Nhiệm Vụ Không Quân Đặc Biệt (Special Air Force Mission). Phi cơ cất cánh từ Căn Cứ Không Quân Andrews lúc 4:15 sáng theo giờ miền Đông. Sau khi dừng tiếp nhiên liệu ở Đức, máy bay của Biden đã tắt bộ phát đáp cho chuyến bay kéo dài khoảng một giờ tới Rzeszow, Ba Lan, sân bay này là cửa ngõ vận chuyển hàng tỷ Mỹ kim vũ khí Tây Phương và khách VIP vào Ukraine.

Ông đến Kyiv lúc 8 giờ sáng thứ Hai và được Đại Sứ Hoa Kỳ Bridget Brink chào đón. Sau đó, ông bước vào đoàn xe hộ tống để đến Cung Điện Mariinsky. 

Chuyến thăm bất ngờ của Biden tới Ukraine hôm thứ Hai là lần đầu tiên trong lịch sử hiện đại, một nhà lãnh đạo Hoa Kỳ đến thăm một vùng chiến sự bên ngoài sự bảo vệ của quân đội Hoa Kỳ - một sự kiện mà Tòa Bạch Ốc cho biết có một số rủi ro mặc dù Moscow đã được thông báo trước. Quân đội Hoa Kỳ không hiện diện ở Ukraine ngoài một đơn vị nhỏ Thủy Quân Lục Chiến bảo vệ tòa đại sứ ở Kyiv, khiến chuyến thăm của ông Biden trở nên phức tạp hơn so với các chuyến thăm của các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ trước đây tới các vùng chiến sự.

“Chúng tôi đã thông báo với người Nga rằng Tổng Thống Biden sẽ tới Kyiv,” Cố Vấn An Ninh Quốc Gia Jake Sullivan nói với các phóng viên. “Chúng tôi đã làm như vậy vài giờ trước khi Tổng Thống khởi hành vì mục đích giảm xung đột.” Ông không nêu thông điệp chính xác hoặc cho biết thông điệp được gửi tới ai nhưng nói việc thông báo trước là để tránh một tính toán sai lầm nào có thể đưa hai quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân vào xung đột trực tiếp.

Kể từ năm ngoái, Tổng Thống Biden đã rất muốn đến thăm Kyiv để cam kết hỗ trợ Tổng Thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy ngay tại thủ đô. Trước đó, ông đã có kế hoạch tới Warsaw, Ba Lan và kỳ nghỉ lễ Ngày Tổng Thống hôm thứ Hai đã tạo cơ hội  cho việc dừng chân ở Kyiv. Một nhóm nhỏ các viên chức cấp cao tại Tòa Bạch Ốc và các cơ quan an ninh quốc gia của Mỹ đã bí mật làm việc trong nhiều tháng để chuẩn bị thực hiện chuyến đi đó. Ông Biden chỉ đưa ra quyết định cuối cùng hôm thứ Sáu.

Tổng Thống Joe Biden gặp vợ chồng Tổng Thống Volodymyr Zelensky và Olena Zelenska tại Điện Mariinsky trong chuyến thăm Ukraine không báo trước hôm thứ Hai, 20 tháng 2, 2023. (Evan Vucci/ Pool/ AFP via Getty Images)

Ông Biden đi cùng đoàn tùy tùng nhỏ hơn nhiều so với thông thường: ông Jake Sullivan, phó chánh văn phòng Jen O’Malley Dillon và giám đốc điều hành Phòng Bầu Dục Annie Tomasini cùng các nhân viên Mật Vụ, viên phụ tá quân sự mang theo cái được gọi là “trái banh hạt nhân,” một đội y tế nhỏ và một nhiếp ảnh gia chính thức của Bạch Ốc. Chỉ có hai nhà báo trên máy bay thay vì 13 người như thông thường. Một số ít nhà báo làm việc tại Ukraine đã được triệu tập đến một khách sạn ở trung tâm thành phố vào sáng thứ Hai, không được báo trước rằng Biden sẽ đến thăm cho đến một thời gian ngắn trước khi ông đặt chân xuống Ukraine.

Trong khi ông Biden ở Kyiv, các phi cơ giám sát của Hoa Kỳ, gồm máy bay radar trên không E-3 Sentry và máy bay RC-135W Rivet Joint điện tử, theo dõi Kyiv từ không phận Ba Lan.

Tại Kyiv, nhiều đường phố chính và khu trung tâm đã bị phong tỏa mà không có lời giải thích. Dân chúng bắt đầu đăng các video về những đoàn xe dài chạy quá tốc độ trên những con phố bị hạn chế đi vào. Việc phong tỏa các con đường thường xuyên tấp nập xe cộ qua lại của Kyiv đã mang lại sự yên tĩnh kỳ lạ cho trung tâm thủ đô. Yên tĩnh đến mức có thể nghe thấy tiếng quạ kêu khi ông Biden và ông Zelenskyy đi bộ từ đoàn xe của họ đến Thánh Đường St. Michael có mái vòm dát vàng dưới bầu trời trong xanh. Biden đeo chiếc kính phi công chống chói đặc biệt của ông. Hai tổng thống vào trong khi những người lính vũ trang đứng gác bên ngoài.

Chuông nhà thờ đổ lúc 11:30 sáng, ngay sau đó là còi báo động phòng không, lúc 11:34 sáng, ngay trước khi hai tổng thống tái xuất hiện. Còi báo động đầu tiên là một tiếng hú vang lên khắp thành phố, sau đó vài giây là tiếng chuông báo động từ các ứng dụng điện thoại di động phát ra từ túi của mọi người.

Trong những tiếng động đó là giọng nói của nam tài tử trong phim “Stars War” Mark Hamill trong vai nhân vật anh hùng Luke Skywalker thúc giục mọi người tìm chỗ trốn, kèm theo lời nhắc nhở: “Đừng bất cẩn. Sự tự tin thái quá là điểm yếu của bạn.”

Hai nhà lãnh đạo thong thả bước đi qua chiếc cổng hình vòm của nhà thờ đến quảng trường phía trước, nơi có xác những chiếc xe tăng Nga bị phá hủy như những nhắc nhở về chiến tranh. Ông Biden và ông Zelensky đi sau những quân nhân mang hai vòng hoa đến bức tường tưởng niệm những người lính Ukraine thiệt mạng kể từ năm 2014, năm Nga chiếm bán đảo Crimea của Ukraine và các cuộc giao tranh do Nga hậu thuẫn bùng nổ ra ở miền đông Ukraine.

Sau đó, những hình ảnh đầu tiên của ông Biden ở thủ đô Kyiv mới xuất hiện trên mạng xã hội Ukraine và chuyến thăm bí mật đã trở thành tin tức toàn cầu.

Lệnh báo động chấm dứt, cũng do giọng nói của Hamill lên tiếng, vang lên lúc 1:07 chiều, rất lâu sau khi ông Biden đến Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ để dừng lại một thời gian ngắn trước khi rời khỏi quốc gia này. Hamill nói, “Báo động phòng không đã kết thúc. Cầu mong sức mạnh (the force) ở với mọi người.”